iPad Classes Sint-Ursula

Mark van de Mortel werkt bij de Sint-Ursula school. Sint-Ursula is een landelijke school voor voortgezet onderwijs in Horn, Nederland. Horn is een klein dorp tussen de steden Roermond en Weert. De sfeer op de school is ontspannen. Veel docenten zijn afkomstig uit de regio en hebben soms zelf vroeger op de school gezeten. Leerlingen kennen de docenten vaak uit het dorp, sociale activiteiten, de sportclub etc.

Criminaliteit etc. is nauwelijks een issue op de school. Leerlingen komen meestal uit het dorp of de omgeving zelf. Er komen nauwelijks minderheden of immigranten voor op de school. Dat is geen keuze of bewust beleid van de school, maar het gevolg van de locatie.

De Synthesegroep (zie de beschrijving verderop) zorgt ervoor dat ook in toenemende mate leerlingen van buiten de regio naar de school komen.

De school heeft altijd drie uitgangspunten in haar visie gehad: zorgen voor, voorbereiden op, aanspreken op. Hoewel deze begrippen niet langer letterlijk in de visiebeschrijving te vinden zijn, gelden ze nog steeds als basis voor het achterliggend pedagogisch uitgangspunt. Er is een uitgebreide zorgstructuur, onder meer via de Synthesegroep, de school staat open voor leerlingen die extra zorg nodig hebben. Daarnaast streeft de school er naar om leerlingen zo goed als mogelijk voor te bereiden voor hun toekomst. Er wordt uitgebreid aandacht besteed aan loopbaan coaching, decanaat etc.

En als school proberen we zo aantrekkelijk mogelijk te zijn door modern, eigentijds onderwijs aan onze leerlingen aan te bieden.

 

Als leerlingen de school binnen komen, worden ze eerst toegewezen aan een groep voor hun eerste jaar (de brugklas), gebaseerd op het advies van de basisschool. We zijn als school wettelijk verplicht dat advies te volgen. Tijdens het eerste jaar zijn er vijf verschillende groepen: vmbo-t, vmbo-t/havo, havo/vwo, vwo+, de Synthesegroep.

Na het eerste jaar worden ze ingedeeld in: vmbo-t, havo, vwo, vwo+.

De Synthesegroep is een groep van 10-12 leerlingen in leerjaar 1 en 2 (mogelijk in de toekomst ook in leerjaar 3) die extra ondersteuning nodig hebben op leergebied. Het zijn veelal (maar niet uitsluitend) leerlingen met een autismespectrumstoornis (ASS). Het doel van de Synthesegroep is om de leerlingen in te laten stromen in de andere reguliere groepen tijdens de eerste twee leerjaren.

Alle leerlingen (op alle niveaus van het onderwijs) kunnen er voor kiezen om, op basis van hun eigen voorkeur, toegewezen te worden aan een klas waar iPads gebruikt worden of aan een klas war boeken gebruikt worden. Ook docenten kunnen er voor kiezen om les te geven aan een iPad klas of een klas die boeken gebruikt. Dat betekent ook dat docenten die les geven aan een iPad klas die doen op basis van eigen keuze, interesse en didactische uitgangspunten.

Dit zorgt er wel voor dat de school de nodige organisatorische uitdagingen te overwinnen heeft bij het inplannen van het lesrooster, maar het lukt. Het gebruik van dit systeem is inmiddels bekend, het is hanteerbaar en we breiden het gebruik stap voor stap verder uit (geen “big bang” aanpak).

 

Het schoolgebouw is in 1975 gebouwd en dat is zichtbaar in het ontwerp (kleine klaslokalen). In een aantal gebieden, zoals in de Studielandschap heeft er echter al herontwerp plaats gevonden op basis van de nieuwe didactische uitgangspunten. Een ander voorbeeld van herontwerp is het samenvoegen van twee klaslokalen tot één groter lokaal en gebruik van verschillende kleuren en aangepast meubilair die beter passen bij de werkwijze.

De ict-infrastructuur van de school is modern. Op het moment zijn er 12 groepen die gebruik maken van de iPad voor 1-op-1 onderwijs. De andere 45 groepen gebruiken boeken. De school is sinds juni 2017 een van de twee Apple Distinguished Schools in Nederland.

Er zijn ongeveer 300 iPads in gebruik, het Studielandschap in de bibliotheek heeft daarnaast 60 iPads ter beschikking die door leerlingen geleend kunnen worden en 15 Windows laptops. Docenten maken daarnaast gebruik van Macbooks. De school heeft echter niet als doel om uitsluitend Apple producten te gebruiken. Bijna elk klaslokaal heeft een vaste (Windows) computer, een beamer en/of een digitaal schoolbord. In die lokalen wordt gebruik gemaakt van Airserver® om het beeld van de iPads of Macbooks te delen op de beamer of het digitaal schoolbord. De school wil gaan experimenteren met Chromebooks in het Studielandschap omdat ze verwacht dat de onderhoudskosten hiervan lager zijn dan van een Windows laptop.
Het draadloos netwerk van de school is twee jaar geleden vervangen om te voorzien in het toegenomen gebruik ervan.

 

De differentiatieaanpak is stevig ingebed. Betrokken hierbij zijn onder meer het bestuur, de ouderraad, de ouders, maatschappelijke organisaties (bv sportclubs) en bedrijven in de omgeving, het gemeentebestuur.

 

Het gebruik van de iPad verschilt tussen de reguliere groepen enerzijds en de Synthesegroep anderzijds.

 

Reguliere iPad groep

In een reguliere groep met iPads proberen we zo veel mogelijk recht te doen aan de verschillen tussen leerlingen door hen zo veel mogelijk, direct vanaf het begin, te stimuleren met nieuwe technologie en motiverende werkvormen. Passiviteit van de kant van de leerlingen was in het verleden een belangrijk aandachtspunt. Met behulp van de tablet kunnen we de buitenwereld de school in halen. Docenten gebruiken eigen materialen (video’s, interactieve boeken) en bestaande apps zodat ze leerlingen kunnen voorzien van onderwijs op maat. Leerlingen gebruiken de iPad als een van de beschikbare hulpmiddelen om werkstukken te maken. Maar ze kunnen er ook voor kiezen om dat op een andere manier te doen. In een reguliere klas zitten leerlingen altijd samen in dezelfde groep. Tussen lessen verplaatsen zij zich van leslokaal naar leslokaal.

 

Synthesegroep
De leerlingen in de Synthesegroep gebruiken de iPad op een andere manier dan de leerlingen in de reguliere iPad groep. Bij de Synthesegroep stelt de docent een aantal apps en leermaterialen op het bij de leerling passend niveau ter beschikking. In deze groepen is het activeren van leerlingen geen hoofddoel, de nadruk ligt hier op differentiatie. Een vaste structuur, werken volgens een plan is hier belangrijk voor de leerlingen. Dat zou veel moeilijker gaan zonder de iPads.

In de Synthesegroep wisselen de leerlingen niet tussen lokalen maar hebben steeds les in hetzelfde lokaal van dezelfde docent, behalve voor een aantal specifieke onderwerpen.

Een uitzondering hierop wordt gemaakt als de leerling voor een of meerdere vakken deelneemt aan een reguliere klas, dan gaat hij/zij naar het lokaal waar de andere leerlingen ook zijn. Dit maakt de geleidelijke integratie van een leerling uit de Synthesegroep in de reguliere groep heel zichtbaar voor iedereen. Dit zorgt voor een betere integratie van de leerling uit de Synthesegroep in de reguliere groep.

 

Docenten maken gebruik van verschillende didactische methoden en werkvormen. Om deze werkvormen te ondersteunen maken ze gebruik van zowel materiaal dat door uitgevers ontwikkeld wordt als materiaal dat ze zelf ontwikkelen. Ze maken ook gebruik van apps op de iPad, maar de focus ligt op de didactiek van de docent, niet op de apps. Bij docent gecentreerde instructie gebruiken alle leerlingen hetzelfde materiaal. Als de leerlingen projecten uitvoeren of werkstukken maken kunnen zij vaak zelf kiezen op welke manier ze dat doen (op de iPad, op papier, met andere hulpmiddelen). Het komt ook voor dat de docent met behulp van de “app dobbelsteen” (zie afbeelding) de leerling een keuze laat maken. De leerling gooit dan met de dobbelsteen en zo wordt bepaald welke tool ze moeten gebruiken.

In de Synthesegroep wordt deze dobbelsteen niet gebruikt en wordt het aantal keuzes bewust laag gehouden zodat er zo min mogelijk afleiding is.

 

We make gebruik van iCoaches (leerlingen uit hogere jaren die leerlingen in de lagere jaren ondersteunen) die tijdens mentoruren kunnen helpen met technische problemen of vragen over het gebruik van de iPad.

 

Voor het plannen van huiswerk, het overzicht van het lesrooster en de studieplanner maken we gebruik van Magister, een systeem dat bij veel scholen in het voortgezet onderwijs in Nederland gebruikt wordt. Het systeem is niet geoptimaliseerd voor gebruik op de iPad. De leerlingen gebruiken daarnaast de “1-view kalender”. Die is beschikbaar op papier en op de iPad. Hiermee kunnen ze ook hun planning maken.

 

Als we de iPad klas en de klassen die met boeken werken vergelijken, dan zijn er verschillen zichtbaar op het gebied van concentratievermogen en taakgerichtheid. De leerlingen lijken meer enthousiast (ook aan het einde van het schooljaar), maar we zien dat nog niet duidelijk terug in de cijfers. We zijn van plan een pilot uit te voeren met het gebruik van formatief assessment. Hiervoor moeten we ook de docenten trainen en zorgen voor een vermindering van het aantal summatieve toetsen. Ook willen we gebruik gaan maken van digitale portfolio’s, of in het geval van lichamelijke opvoeding: sportfolio’s.

Op dit moment hebben de formatieve toetsen nog geen invloed op de keuzes voor didactische werkvormen. Ook willen we meer werk gaan maken van het gebruik van leerdoelen hierbij. Overigens merken we dat ook nieuwe docenten, dus die net van de lerarenopleiding afkomen, hier nog niet heel bekend mee zijn. Enige professionalisering is hier dus op zijn plaats.

 

De evaluatiewijze en beoordelingsmethode is op dit moment voor alle leerlingen hetzelfde. We hebben een pilot uitgevoerd waarbij leerlingen konden kiezen of ze een toets wilde met meerkeuzevragen of met open vragen. Dat was nog op kleine schaal maar wel iets dat we verder willen uitbreiden.

Een uitdaging hierbij is de benodigde tijd (en dus geld) om dat te doen. De school ligt in een krimpgebied met een verwachte daling van het aantal leerlingen met 30% in 2020. Het beschikbare budget is afhankelijk van het aantal leerlingen, dus dat levert nieuwe uitdagingen op.

 

Het gebruik van ict ten behoeve van onderwijs op afstand staat nog in de kinderschoenen. Wel wordt er gebruik gemaakt van een systeem genaamd “Klassemaatje” van Klassecontact, een initiatief van een grote Nederlandse telecomprovider. Met dit systeem is het mogelijk om kinderen die voor langere tijd niet op school zijn toch deel te laten nemen aan de lessen. Ook dit is een gebied waar we mogelijkheden zien voor uitbreiding.